“Demon Days” İle 20. yıla Doğru
İki binli yılların başında müzik endüstrisine kendi adlarını taşıyan albümleriyle bomba gibi bir giriş yapan; kendine özgü sesi, konsept tasarımı, imajı ve kurgusal grup üyeleri 2D, Murdoc Niccals, Russel Hobbs ve Noodle ile dinleyicilerinin kalplerinde özel bir yer kazanan, İngiliz müzil grubu Gorillaz’ın, en sevilen şarkısı Feel Good Inc., 19. Yaşına girdi. Peki bunca sene geçmiş olmasına rağmen hala gündemde kalmayı ve her gün yeni hayranlar edinmeyi başaran Gorillaz, bizleri kendisine nasıl kenetledi?
Grubun kurucu üyelerinin ünlü İngiliz müzik grubu Blur’un solisti Damon Albarn ve halihazırda çok seveni olan “Tank Girl” çizgi roman serisinin yaratıcısı Jamie Hewlett olması, Gorillaz’ın başlangıçta bir hayran kitlesi yaratmasını kolaylaştırıyor diyebiliriz. Blur’un devamı niteliğinde olmaktan çok uzakta olan Gorillaz; albüm konseptlerindeki çeşitliliği, deneyselliği ve yenilikçi tutumuyla adeta kendi karakterini yaratıyor. MTV’deki tekdüze ve sahteymiş gibi hissettiren müzik piyasasından sıkılmışlıktan doğması ve üyelerine kadar parodi bir oluşum olması, bu grubu özgürleştiren ve zamanının sanatçılarından ayıran özelliklerinden. “Gerçek” bir grup olmasının getirdiği kısıtlamalara bağlı kalmak zorunda olmayan Gorillaz’ın müzik türünü tek bir tarza indirgemek biraz zor. Albümlerinde De La Soul’dan Elton John’a, Shaun Ryder’dan Robert Smith’e kadar birçok büyük isimle karşılaşmak mümkün. Birlikte çalıştığı sanatçılar bu kadar çeşitli olunca, yaptıkları müzik de bir o kadar çeşitli oluyor diyebiliriz. Müziğe karşı olan deneysel bakış açıları da grubun sesini her zaman taze tutuyor.
2001’den bu yana, müzikleriyle birlikte, grubun görsel tarzı da değişip gelişiyor. Jamie Hewlett’in grup için yarattığı illüstrasyonlarla, yıllar geçtikçe tarzı ve kalemin değiştiğini gözlemlemek mümkün ancak Gorillaz’ın geçirdiği görsel değişim burada sınırlı kalmıyor. Karakterler her albümde farklı bir konsepti kucaklayıp imaj değiştirdikleri gibi, kendileri de hayran kitleleriyle birlikte büyüyorlar. Örneğin, grubun gitaristi Noodle, gruba katıldığında 10 yaşındaydı, 2D’nin gözleri siyahtı ve Murdoc da şimdiki kadar yeşil değildi. Bütün bu değişiklikler karakterleri daha gerçekçi hissetmemizi sağlarken onlarla bağ kurmamızı sağlıyor. Bu renkli karakterler röportajlara çıkıyorlar, reklamlarda yer alıyorlar, sosyal medyada hayranları ile iletişim kuruyorlar ve her üyenin kendi geçmişiyle hikayelerini görüyoruz. Bütün bunlar, Gorillaz’ın sadece müziğiyle değil, üyeleriyle de etkileşimde olmamızı sağlıyor ve bu grubu zamansız hale getiriyor.
Demon Days albümü 19 yaşında! Albüm seneye 20. yaşını kutlayacak olmasına rağmen geçerliliğini kaybetmiş değil. En öne çıkan parçası Feel Good Inc., on üç farklı ülkede top 10’a girmiş ve gruba Grammy kazandırmıştır, aynı zamanda Damon Albarn’ın, Billboard Top 40’a girebilmiş tek parçasındır. Bu gibi sebeplerden ötürü, Gorillaz’ın en başarılı parçalarından biri olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Peki bu parça bize ne anlatıyor? Feel Good Inc. de, aslında grubun kendisi gibi, ruhtan ve özgünlükten yoksun olan müzik endüstrisi ve tüketim kültürüne bir eleştiri olarak karşımıza çıkıyor. Şarkıda, “Feel Good Incorporated”, sanatçıları köleleştiren ve bireylere müzik üzerinden sahte mutluluk satan bir şirket sembolü. Albarn’ın parçanın başlarındaki monoton vokalleri ve klibinde solist 2D’nin dertli tavırları, bu şirkette hapsolma durumunun dinleyiciye çok güzel aktarılmasını sağlıyor. Parçanın köprüsünde ise bu histen tamamen ayrılıyoruz. Adeta taşradan gelen bir akustik gitar melodisi, arkadan gelen gramofon cızırtısıyla birlikte dinleyicisinde nostaljik bir his oluşturarak temiz bir nefes aldırıyor. Klipte ise grubun en küçük üyesi Noodle, açık gökyüzünde beyaz bulutlar arasında, uçan bir adada, kaygısız bir şekilde gitarını çalıyor. Noodle, burada 2D’nin özgürlük hayalini mi temsil ediyor yoksa Noodle uyanıp kurtulmayı başarmış ve 2D hala uyumaya devam mı ediyor bilemiyoruz fakat 2D’nin bulunduğu fabrikadan bir özlemle Noodle’ı izlediğini görüyoruz. Şarkıyı bir araya getiren De La Soul’un rap kısmı da, “Gon’ bite the dust, can’t fight with us, with yo’ sound, you kill the Inc.” diyerek kendi ses ve müziğinle bu hapsedici düzeni yıkabilirsin diyor. Aslında bu parça, müziğin seri üretim değil, sanatçılar tarafından özgürce yapılması gereken bir iş olduğunu vurguluyor.
Feel Good Inc.’ten bu kadar bahsettikten sonra Demon Days’in diğer parçalarından da bahsetmemek bu etkileyici albüme haksızlık olur. Zira Gorillaz; kendi sesini, ikinci albümleri olan Demon Days’te tam anlamıyla bulmuştur diyebiliriz. Damon ve Jamie, ilk albümün insanlara hitap eden özelliklerini alıp ikinci albümlerinde bu özellikleri geliştirerek dinleyicisine sunmuştur. Parçaları inceleyecek olursak, “Dirty Harry” şarkısıyla, funk ve hip-hop türlerini harmanlayarak savaş ve şiddetle ilgili yorumlarıyla pek çok meraklı dinleyicinin ilgisini kazanmıştır. “Dare”; hedonizm, gerçeklikten kaçış gibi konulara değinerek akılda kalıcı nakaratıyla dinleyiciye bir dans parçası sunuyor. “El Mañana”, belirsizlik ve kayıp hislerini yansıtan melankolik bir parça iken “Kids with Guns”, elektronik ve rock müziği harmanlayarak şiddet ve gençlik kültürü hakkında sözler içeriyor. “Every Planet We Reach Is Dead” parçası varoluşcu konular üzerineyken albümün son şarkısı “Demon Days” ise müzikal tonunu tamamen değiştirip albümde yer alan tüm konuları toplayarak güzel bir kapanış sunuyor.
Distopik bir bakış açısı ve kişisel iç savaşları anlatışıyla Demon Days, dinleyicisine düşünmeye iten bir albümdür diyebiliriz. Bu konseptine, grubun eşsiz ve inovatif sesleri de eklendiğinde albümün neden bu kadar etkileyici olduğu sorusuna cevabımızı buluyoruz. Bu albümle sanatsal yönünü keşfeden Gorillaz, sonraki albümlerinde tarzını değişken tutmaya devam ederek birbirlerinden farklı tarzlara sahip sanatçılarla iş birliği yapmıştır.
Gorillaz’ı gündemde tutmaya devam eden en önemli özelliği, kuruluşundan beri inovatif olmalarıdır denilebilir. Grup, geleneksel konserleri dışında animasyon, canlı müzik ve konuk sanatçıları bir araya getiren yenilikçi konserler de vermekte. Kendisine ait web sitesi, uygulaması ve bu platformlarda belgeselleriyle röportajları bulunmakta. Aynı zamanda çeşitli sanatçılar ve tasarımcılarla medyalar arası iş birliği yapan Gorillaz’ın grup üyelerinin, TikTok üzerinden hayranlarıyla iletişime geçmesi, iletişimi devamlı kılmak için Discord hesabının da bulunması onu daha güncel kılmasıyla birlikte; yeni kuşağın da bu gruptan etkilenerek günümüzde hala bu grubu konuşuyor olmamızın en büyük nedenlerindendir.
Kuruluşunun üzerinden 20 yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen hala kültürel geçerliliğini koruyan ve gündemde yer edinmeye devam eden Gorillaz’ın, Spotify’da aylık 23 milyon dinleyicisi mevcut. Dinleyicilerin çalma listelerinden eksik olmayan Feel Good Inc. ise günümüzde 1 milyar dinlemeye ulaşmış. Her jenerasyona hitap eden Gorillaz, müzik endüstrisinde öne çıkan isimlerden biri olmaya hala devam ediyor diyebiliriz.
